„Moje dziecko nie rośnie” to zdanie, które często wypowiadają rodzice. Porównują swoją pociechę z rówieśnikami i… zaczynają się martwić. Czy słusznie? O problemie niedoboru wzrostu u dziecka rozmawiamy z endokrynologiem i diabetologiem dziecięcym, dr Justyną Szmit-Domagalską z Centrum HAHS.
Kiedy mówimy, że dziecko jest niskie?
Podstawą do stwierdzenia, że dziecko jest zbyt niskie są dokładne pomiary wysokości ciała. Uzyskane wartości umieszczamy na specjalnych wykresach, które pomogą dowiedzieć się, czy nasza pociecha rozwija się prawidłowo. Znajdują się one między innymi na ostatnich stronach książeczki zdrowia dziecka. Jeżeli naniesiony wzrost będzie znajdować się pod najniższą linią wykresu, będziemy mówić o niedoborze wzrostu, czyli niskorosłości.
Czy niski wzrost rodziców może tłumaczyć niski wzrost dziecka?
Niski wzrost najczęściej jest cechą rodzinną. Dziecko mające niskich rodziców bądź innych członków rodziny, np. dziadków, raczej nie będzie wysokie. Rodzinnie niski wzrost to najczęstsza przyczyna niskorosłości u dziewcząt. U chłopców natomiast częściej obserwuje się wzorzec dojrzewania nazywany opóźnionym wzrastaniem i dojrzewaniem płciowym. Polega to na tym, że dziecko dojrzewa później niż jego rówieśnicy, a tym samym okres intensywnego wrastania i skoku wzrostowego przypada na ich starszy wiek. Niemniej nie można zapominać, że zbyt niski rodzic może mieć niezdiagnozowaną chorobę, którą odziedziczyło ich dziecko.
Jakie są następstwa niskorosłości?
Stwierdzenie u dziecka niskorosłości nie zawsze musi świadczyć o chorobie, jednak zawsze wymaga uwagi. Dzieci z niedoborem wzrostu mogą bowiem borykać się z problemami emocjonalnymi. Wysokość ciała jest dla człowieka bardzo istotna. Odstępstwa od normy mogą być przyczyną zaniżonej samooceny i poczucia odrzucenia. Szczególnie krytyczny jest okres dojrzewania, bowiem w tym czasie wysokość ciała jest dla nastolatka ważniejsza niż w innych fazach rozwoju. Obserwuje się także zachowania osób dorosłych polegające na traktowaniu dziecka niskiego jako znacznie młodszego, niż wskazuje na to wiek metrykalny. To z kolei, generuje u dziecka niedojrzałe reakcje, wyzwala irytację, a nawet agresję.
Co może być przyczyną zbyt niskiego wzrostu?
Może być uwarunkowana przewlekłymi chorobami, np. układu oddechowego, układu krążenia, przewodu pokarmowego, nerek, wątroby czy też obecnością schorzeń reumatologicznych. Zdarza się, że istotne zahamowanie wzrastania jest objawem zmiany w centralnym układzie nerwowym. Spośród przyczyn hormonalnych niskorosłość najczęściej jest objawem niedoczynności tarczycy i niedoboru hormonu wzrostu. Inne zaburzenia, jak nadmierna produkcja kortyzolu, przewlekle niewyrównana cukrzyca typu 1, zaburzenia dojrzewania płciowego czy niedoczynność przytarczyc także mogą mieć znaczenie. Wszystkie te schorzenia mogą być skutecznie leczone przez endokrynologa.
Co zrobić gdy stwierdzimy, że nasze dziecko jest za niskie?
Jeśli dziecko wydaje się nam zbyt niskie konieczna jest wizyta u lekarza. Wstępnego ustalenia ewentualnych przyczyn dokonuje lekarz rodzinny lub pediatra. Już na tym etapie można prześledzić dotychczasowe wzrastanie. Zazwyczaj niskorosłe dzieci kierowane są na konsultację endokrynologczną. Należy podkreślić, że diagnostykę i ewentualne leczenie niskorosłości należy rozpocząć odpowiednio wcześnie. Szybkie rozpoznanie, a tym samym rozpoczęcie leczenia stwarza szansę na osiągnięcie odpowiedniej wysokości ciała w wieku dorosłym. Skutki opóźnionej diagnostyki są nieodwracalne, bowiem wraz z zakończeniem dojrzewania płciowego kończy się proces wzrastania, a wtedy skuteczne leczenie już nie jest możliwe.
Jak lekarz stawia rozpoznanie?
W przypadku, gdy lekarz uzna, że dziecko jest niskie, ale jego wysokość i aktualne tempo wzrastania mieszczą się jeszcze w granicach normy– wystarczy monitorowanie jego rozwoju w ramach kontrolnych wizyt, nie częstszych, niż co 6 miesięcy. Endokrynolog ma przyrząd służący do wykonywania pomiarów wysokości ciała z dokładnością do 1 mm. Jeżeli jednak wysokość ciała dziecka znajduje się poniżej normy bądź dochodzi do zahamowania wzrastania konieczna jest specjalistyczna diagnostyka. Wiele badań można wykonać ambulatoryjnie (np. rtg), niektóre wymagają pobytu w szpitalu.
Czy niskorosłość można leczyć?
Dzieci, u których powodem niskiego wzrostu jest choroba powinny być leczone zgodnie z możliwościami medycyny. Dzieci z niedoborem hormonu wzrostu mają możliwość terapii preparatem hormonu wzrostu, który wpisany jest na listę leków refundowanych.
Godziny otwarcia:
pon.-pt. 7:00 - 21:00, sob. 8:00 - 14:00
na Ciebie
